Ocena pracy pracownika – co to jest i na czym polega?

Dla wielu pracowników może być źródłem niepokoju lub stresu. Faktycznie jednak nie ma negatywnego wydźwięku i jest nastawiona na informację zwrotną dla zatrudnionego. Ponadto może otworzyć drogę do awansu, podwyżki lub poszerzenia kompetencji. 

Ocena pracy pracownika jest niezwykle istotnym elementem zarządzania zasobami ludzkimi w każdej organizacji. To kompleksowy proces, który ma na celu oszacowanie i ocenę skuteczności pracowników w wykonywaniu swoich obowiązków, jak również identyfikację ich mocnych stron i obszarów do rozwoju.

Z poniższego tekstu dowiesz się:  

• Czym jest ocena pracownika?  
• Jakie są przykłady kryteriów oceny pracowniczej?  
• Jakie wyróżniamy typy okresowej oceny pracownika? 

Definicja oceny pracy pracownika

Ocena okresowa pracownika to narzędzie stosowane przez firmy w celu oceny dokonań zatrudnionego i monitorowania jego postępów w określonym przedziale czasowym. To również forma feedbacku, która wskazuje członkowi zespołu jego mocne i słabe strony oraz oczekiwania pracodawcy względem niego.  

Ocena pracy pracownika jest procesem, który polega na systematycznym badaniu, analizie i oszacowaniu wydajności pracowników w ramach organizacji. Celem oceny jest dostarczenie obiektywnej informacji na temat jakości i efektywności pracy jednostek lub zespołów. Ocena pracy umożliwia zarządzającym podejmowanie decyzji dotyczących awansów, nagród, szkoleń i innych działań związanych z rozwojem pracowników.

Ocena pracy pracownika definicja

Ocena kompetencji pracownika weryfikuje jego efektywność, zaangażowanie, przydatność dla organizacji i realizację wyznaczonych wcześniej celów. Pokazuje czy dana osoba nadaje się na określone stanowisko i czy skutecznie realizuje powierzone zadania. Może przybierać formę pisaną (na przykład jako arkusz oceny pracownika) lub ograniczać się do rozmowy z przełożonym. 

W nomenklaturze pojawia się również określenie “ewaluacja pracownika”, co również oznacza ocenę pracownika i jakości pracy, którą wykonał. 

Kryteria oceny pracownika – przykłady 

W zależności od kultury organizacyjnej przedsiębiorstwa i zajmowanego stanowiska, kryteria oceny pracownika mogą się różnić. Podobnie jak odstępy czasu, w których jest wykonywana. Może to być ocena roczna pracownika, półroczna, kwartalna lub miesięczna. 

Często uwzględnianymi kryteriami przy ocenie pracowniczej są:  

• osiągnięte cele i wyniki – ocena celów i wyników, jakie pracownik osiągnął w określonym przedziale czasu. Kryterium to może obejmować wyniki finansowe, realizację celów sprzedażowych czy liczbę zrealizowanych projektów. 
• kompetencje – ocena umiejętności i wiedzy zatrudnionego, związanych z wykonywanym zawodem lub funkcją. Może obejmować zdolności analityczne, umiejętności negocjacyjne, zdolności techniczne, komunikację biznesową czy znajomość przepisów lub branży. 
• zaangażowanie – element ocen okresowych odnoszący się do własnej inicjatywy i sumienności – na przykład wkładu w rozwój przedsiębiorstwa, podejmowania dodatkowych zadań czy kreatywności. 
• efektywność – ocena pracy pracownika powiązana z terminowością oraz jakością dostarczanych usług i produktów.  
• komunikacja – dotyczy zdolności współpracy z innymi, dbania o atmosferę i niepowodowania konfliktów. Pod to kryterium często podchodzi również umiejętność pracy w grupach. 
• etyka – postawa etyczna jest mocno doceniana przez pracodawców, ponieważ wpływa na reputację firmy. Punkt ten odnosi się do uczciwości zatrudnionego i realizowania założeń wizerunkowych przedsiębiorstwa. 
• samodzielność – analiza czy pracownik we własnym zakresie wykonuje powierzone mu zadanie czy potrzebuje pomocy ze strony innych. Dotyczy indywidualnego podejścia w podejmowaniu decyzji. 
• rozwój – ocena pracowników podsumowująca działania podjęte w celu rozwijania umiejętności i podnoszenia kwalifikacji. Mogą się przejawiać poprzez udział w szkoleniach i kursach lub inicjatywach podejmowanych w czasie wolnym – na przykład nauce języka obcego.  

Okresowa ocena pracownika – 5 typów oceny 

System oceny pracowników może obejmować aż pięć rodzajów analizy, uzależnionych od ilości podmiotów oceniających: 

90 stopni  – Sposób, w którym na ocenie pracownika skupia się jedynie przełożony. To najprostszy model i zajmujący najmniej czasu. Nowoczesne przedsiębiorstwa odchodzą jednak od tej metody, wybierając bardziej rozwinięte formy oceny. 

180 stopni – Model, w którym jest uwzględniona ocena pracodawcy oraz samoocena pracownika. To ewaluacja pracowników oparta na dialogu dwóch stron, konfrontująca dwa punkty widzenia. 

270 stopni – Ocena pracownika 270 stopni składa się z oceny kierownictwa, samooceny pracownika oraz członków zespołu. Jest to przykład wieloźródłowej oceny, który daje kompleksowy obraz pracownika i jego zaangażowania w życie firmy. 

360 stopni  – Ocena pracownika 360 stopni dotyczy liderów zespołów i kadry zarządzającej. Obejmuje opinię szefa, pracownika, współpracowników i podwładnych. Analiza ta ma za zadanie sprawdzić kompetencje przywódcze i menadżerskie. 

360+ stopni – W tym modelu praca podlega ocenie kierownictwa, osobistej ocenie lidera lub menadżera, współpracowników, podwładnych oraz dodatkowo osób spoza firmy – na przykład klientów. To najszersze spektrum oceny, jakiemu może być poddana osoba na stanowisku menadżerskim lub zarządzającym. 

Wpływ oceny pracownika na organizacje

Dlaczego warto prowadzić oceny okresowe pracowników? Bo to świetny sposób na podsumowanie dokonań zatrudnionego i wskazanie ewentualnych braków w jego zawodowym warsztacie. Wbrew opiniom wielu osób nie jest to narzędzie kontroli, lecz sposób na poszerzanie kompetencji. By jednak pracownikom oceny okresowe nie kojarzyły się źle, należy wystrzegać się wytykania błędów, ataków personalnych lub obarczania winą za całokształt niedociągnięć w firmie. 

Ocena pracy to istotny proces, który ma na celu oszacowanie wydajności pracowników i identyfikację ich mocnych i słabych stron. Poprzez systematyczną ocenę pracy możliwe jest podejmowanie działań mających na celu rozwój pracowników oraz podnoszenie jakości pracy w organizacji.