Urlop rodzicielski dla ojca – ile płatny?

Decyzja o zostaniu ojcem to nie tylko moment pełen emocji, ale również czas podejmowania wielu praktycznych decyzji – także tych związanych z pracą zawodową i opieką nad dzieckiem. Jedną z możliwości, jaką przewiduje polskie prawo, jest urlop rodzicielski dla ojca. Choć przez lata to matki częściej korzystały z tej formy świadczenia, coraz więcej mężczyzn decyduje się aktywnie uczestniczyć w pierwszych miesiącach życia dziecka.

Warto wiedzieć, że urlop rodzicielski nie jest zarezerwowany wyłącznie dla kobiet – ojciec również może skorzystać z przysługującego mu prawa, a przy tym otrzymywać zasiłek macierzyński. Jak długo trwa taki urlop? Jak wygląda jego podział i ile wynosi świadczenie?

Najważniejsze informacje:

• Prawo do urlopu: Ojciec ma prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, niezależnie od tego, czy matka korzystała z urlopu macierzyńskiego.
• Długość urlopu:
  • 41 tygodni łącznie dla obojga rodziców w przypadku jednego dziecka.
  • 43 tygodnie w przypadku porodu mnogiego.
• Zasiłek macierzyński:
  • 100% przez pierwsze 6 tygodni, potem 60% przez pozostały okres.
  • 80% przez cały okres, jeśli wniosek złożony do 21 dni po porodzie.
• Podział urlopu: Urlop można podzielić na maksymalnie 5 części.
• Wniosek: Wniosek należy złożyć 21 dni przed rozpoczęciem urlopu.
• Łączenie z pracą: Można łączyć urlop z pracą na 1/2 etatu, co wydłuża czas urlopu.
• Urlop ojcowski: Ojciec może również skorzystać z 14 dni urlopu ojcowskiego.

Spis treści:

1. Czy ojciec ma prawo do urlopu rodzicielskiego?
2. Ile trwa urlop rodzicielski dla ojca w przypadku urodzenia jednego dziecka?
3. Jakie są zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego dla ojca?
4. Czy urlop rodzicielski można dzielić na części?
5. Jak złożyć wniosek o urlop rodzicielski?
6. Czy można łączyć urlop rodzicielski z pracą?
7. Co z urlopem wychowawczym i ojcem dziecka?
8. Kiedy przysługuje urlop rodzicielski w przypadku przysposobienia (adopcji) dziecka?
9. Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie rodzicielskim dla ojca?

Czy ojciec ma prawo do urlopu rodzicielskiego?

Ojciec dziecka ma pełne prawo do urlopu rodzicielskiego, niezależnie od tego, czy matka korzystała wcześniej z urlopu macierzyńskiego. W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, ojciec może skorzystać z części przysługującego urlopu rodzicielskiego. Przepisy w tym zakresie nie różnicują prawa do urlopu na podstawie płci – oboje rodzice dziecka mogą ubiegać się o urlop rodzicielski w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Oznacza to, że nie tylko matka, ale i drugi rodzic dziecka może wykorzystać przysługujący wymiar urlopu rodzicielskiego.

Ojciec może też skorzystać z tzw. 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, który jest częścią indywidualną, przeznaczoną wyłącznie dla niego. Niewykorzystanie tego okresu przez ojca skutkuje jego utratą – nie może go przejąć matka.

Ile trwa urlop rodzicielski dla ojca w przypadku urodzenia jednego dziecka?

W przypadku urodzenia jednego dziecka, wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi 41 tygodni. Jest to łączny czas przysługujący obojgu rodzicom – nie oznacza to, że każdy z nich otrzymuje po 41 tygodni. Wymiar ten można dzielić na części urlopu rodzicielskiego, jednak każdy z rodziców ma zagwarantowane minimum 9 tygodni, których nie można przekazać drugiemu rodzicowi. W sytuacji porodu mnogiego, urlop rodzicielski wydłuża się do 43 tygodni.

Warto pamiętać, że ten czas przysługuje po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Jeżeli matka wykorzysta cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, ojciec może skorzystać jedynie z części przysługującej wyłącznie jemu, czyli z 9 tygodni.

Jakie są zasady wypłaty zasiłku macierzyńskiego dla ojca?

Urlop rodzicielski wiąże się z wypłatą zasiłku macierzyńskiego. Ojciec dziecka, który decyduje się na urlop rodzicielski, otrzymuje świadczenie pieniężne z ZUS. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od tego, jak został złożony wniosek i w jakim czasie. Możliwe są dwa warianty:

• 100% podstawy wymiaru przez pierwsze 6 tygodni, następnie 60% przez pozostały okres;
• 80% podstawy wymiaru przez cały okres – pod warunkiem, że wniosek zostanie złożony do 21 dni po porodzie.

Ojciec dziecka otrzymuje zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego, jeśli spełnia warunki formalne i złoży odpowiedni wniosek do pracodawcy udzielającego urlopu. Wysokość zasiłku nie różni się od tej, którą otrzymuje matka, jeżeli korzystają z urlopu na równych zasadach.

Czy urlop rodzicielski można dzielić na części?

Tak, możliwe jest podzielenie urlopu na maksymalnie 5 części, przy czym każda część musi przypadać na okres przypadający do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat lub w przypadku odroczeniu obowiązku szkolnego – do końca roku szkolnego. Taki podział pozwala na dostosowanie urlopu do indywidualnych potrzeb rodziny i organizację pracy w sposób optymalny.

Części urlopu rodzicielskiego mogą przypadać bezpośrednio po sobie lub być przeplatane okresem pracy. Warto zaznaczyć, że każda część musi zostać zaplanowana i zgłoszona z wyprzedzeniem, zgodnie z przepisami dotyczącymi organizacji pracy i terminów składania wniosków.

Jak złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć u pracodawcy w formie papierowej lub elektronicznej. Wnioskodawcą może być ojciec dziecka, który planuje przejąć opiekę w ramach przysługującego mu urlopu. Najczęściej wniosek składa się na co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Jeśli wniosek o urlop rodzicielski obejmuje cały okres połączony z urlopem macierzyńskim i zostanie złożony zaraz po porodzie, możliwe jest otrzymywanie zasiłku macierzyńskiego w stałej wysokości. Ojciec może również złożyć wniosek o urlop macierzyński w przypadku śmierci matki dziecka lub rezygnacji przez nią z dalszej opieki.

Czy można łączyć urlop rodzicielski z pracą?

Tak, ojciec dziecka może zdecydować się na łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy, przy czym wymiar czasu pracy wykonywanej nie może przekroczyć 1/2 etatu. W takim przypadku okres urlopu rodzicielskiego ulega proporcjonalnemu wydłużeniu.

Połączenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego z pracą zawodową daje możliwość zachowania aktywności zawodowej, a jednocześnie pozwala na korzystanie ze świadczeń. Takie rozwiązanie może być atrakcyjne dla drugiego rodzica, który nie chce całkowicie rezygnować z pracy.

Co z urlopem wychowawczym i ojcem dziecka?

Ojciec może także skorzystać z urlopu wychowawczego, jeśli dziecko nie ukończyło jeszcze 6 lat. Warunkiem jest co najmniej 6 miesięcy zatrudnienia, bez względu na formę umowy. Udzielenie urlopu wychowawczego odbywa się na pisemny wniosek pracownika i może być podzielone na maksymalnie 5 części.

W czasie urlopu wychowawczego nie przysługuje zasiłek macierzyński, jednak ojciec zachowuje prawo do opieki nad dzieckiem i może być objęty ubezpieczeniem. Trzeba też pamiętać, że czasie urlopu wychowawczego możliwe jest wykonywanie pracy lub nauki, o ile nie koliduje to z opieką nad dzieckiem.

Kiedy przysługuje urlop rodzicielski w przypadku przysposobienia (adopcji) dziecka?

W przypadku przysposobienia dziecka lub wszczęcia postępowania przed sądem opiekuńczym o przysposobienie, ojciec dziecka również nabywa prawo do urlopu rodzicielskiego. Warunki są analogiczne do tych obowiązujących przy biologicznym urodzeniu dziecka.

Prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje rodzicom dziecka przy jednym porodzie lub przysposobieniu, a także rodzicowi dziecka posiadającego orzeczenie o odroczeniu obowiązku szkolnego. Wymiar urlopu wychowawczego, w takim przypadku, również może zostać wykorzystany przez ojca, w zależności od potrzeb rodziny.

Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie rodzicielskim dla ojca?

Ojciec dziecka może również ubiegać się o urlop ojcowski trwający 14 dni i niezależny od urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Jest to osobne świadczenie, którego celem jest umożliwienie opieki nad dzieckiem w pierwszym okresie po jego narodzinach.

W przypadku porodu mnogiego przysługuje odpowiednio dłuższy wymiar urlopu. Warto brać pod uwagę wszystkie dostępne formy urlopów i świadczeń, planując opiekę nad dzieckiem. Każdy wniosek pracownika powinien być rozpatrywany z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji oraz potrzeb organizacyjnych pracodawcy.

Urlopu rodzicielskiego rodzice nie mogą przekazywać sobie w dowolny sposób – część jest przypisana indywidualnie. Właściwe korzystanie z przysługujących praw pozwala nie tylko na lepsze zorganizowanie życia rodzinnego, ale też zachowanie ciągłości w pracy zawodowej.

Źródła:

• Anna Kopyść, Bożena Lenart, Renata Tonder, Urlopy rodzicielskie i zasiłki macierzyńskie. Zasady przyznawania, dokumentowania i wypłacania + wzory do pobrania. Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o., 2023.