Pracoholizm to zaburzenie, które nie powinno być lekceważone przez pracodawców. Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że pracownik realizujący swoje obowiązki również po godzinach pracy to znaczny pożytek dla firmy. Jednak brak równowagi między życiem prywatnym i zawodowym szybko może doprowadzić do wypalenia zawodowego i problemów zdrowotnych.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
- Co to jest pracoholizm?
- Jakie są przyczyny pracoholizmu?
- Czym przejawia się pracoholizm?
- Jakie zagrożenia niesie ze sobą nadmiar pracy?
- Jak pracodawca może pomóc pracoholikowi?
Pracoholizm – definicja
Termin “pracoholizm” został po raz pierwszy użyty w 1947 roku w dzienniku “Toronto Daily Star”[1]. Pojęcie to zostało spopularyzowane przez amerykańskiego psychologa Wayne’a Oates’a na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Stwierdził on, że mechanizm uzależniania od pracy jest podobny do uzależnienia od alkoholu.
Zaburzenie to charakteryzuje się przedkładaniem pracy nad inne sfery życia. Na bok schodzą relacje międzyludzkie, pasje, aktywność fizyczna czy odpoczynek. Pracoholik czuje przymus wykonywania obowiązków zawodowych i nie jest w stanie go kontrolować – jest to główne kryterium pracoholizmu. Najczęściej, pomimo wysokiego zaangażowania i ilości poświęconego pracy czasu, nie jest zadowolony z jej efektów.
Przyczyny pracoholizmu
Przyczyny wykonywania pracy kosztem życia osobistego mogą być różne. Zaburzenie to może dotknąć osoby na każdym szczeblu zawodowej drabinki. Specjaliści wskazują jednak, że grupę największego ryzyka stanowią perfekcjoniści, czyli osoby wyznaczające sobie przesadnie wysokie standardy funkcjonowania i nie uznające błędów lub niedoskonałości[2]. Kolejną grupą zagrożenia są osoby z obsesyjno-kompulsywnym zaburzeniem osobowości lub ludzie ze skłonnościami do zachowań kompulsywnych i narcystycznymi tendencjami[3].
Oprócz przyczyn behawioralnych, pracoholizm może wynikać również ze zbyt dużych oczekiwań pracodawcy i przesadnego obłożenia pracownika obowiązkami lub z charakteru pracy, gdzie zaciera się granica między życiem prywatnym i zawodowym[4].
Zdarza się również, że pracoholizm stanowi ucieczkę od problemów rodzinnych i osobistych.
Objawy pracoholizmu
Pracoholizm wkrada się do życia osoby uzależnionej powoli, a pierwsze symptomy są nieoczywiste. Początkowo pracoholik realizuje nadgodziny, zabiera pracę do domu, cechuje się perfekcjonizmem i wszystko chce zrobić sam, biorąc na swoje barki za dużo obowiązków. O problemie w początkowym stadium świadczyć może chociażby tak “niewinna” czynność, jak sprawdzanie służbowej skrzynki mailowej w czasie wakacji.
W konsekwencji powyższa sytuacja prowadzi do pojawienia się bardziej widocznych objawów. Niemożności w kontrolowaniu ilości czasu poświęcanego na pracę towarzyszyć zaczynają objawy somatyczne:
- migreny,
- nieustępujący lęk,
- rozdrażnienie,
- chroniczne zmęczenie,
- problemy ze snem,
- wahania nastroju,
- wybuchowość,
- bóle i wrzody żołądka.
Zagrożenia związane z nadmiarem obowiązków zawodowych
Zagrożenia związane z pracoholizmem z jednej strony dotyczą życia pracownika i jego sfery prywatnej, a z drugiej mogą mieć negatywny wpływ na działalność przedsiębiorstwa.
Sfera prywatna
Pracoholik w dalszym stadium swojej przypadłości zaczyna zaniedbywać obowiązki rodzinne i relacje międzyludzkie, przez co jego życie osobiste i społeczne staje się pasmem porażek. Osoba z zaburzeniami odczuwa przymus wykonywania pracy, a obowiązki zawodowe stają się tematem myśli, pragnień i marzeń. Nadmierne zaangażowanie w pracę sprawia, że pracoholik nie jest w stanie myśleć lub rozmawiać na inny temat, niż praca. Zanika również umiejętność wypoczynku, wzmaga się natomiast problem bezsenności i przemęczenia.
Taki stan rzeczy może doprowadzić w konsekwencji do rozpadu rodziny, problemów psychicznych, pogorszenia stanu zdrowia i samotności.
Sfera zawodowa
Uzależnienie od swojej pracy i ciągłe myślenie o obowiązkach zawodowych wbrew pozorom nie jest również korzystne dla pracodawców. Utrata kontroli nad tą sferą życia może doprowadzić do sytuacji wypalenia zawodowego. Osoby dotknięte tą przypadłością borykają się z wyczerpaniem emocjonalnym, obniżonym poczuciem dokonań i możliwości oraz depersonalizacją – stają się pracownikami obojętnymi i bezdusznymi, dążącymi do ograniczenia kontaktów z pozostałymi członkami zespołu.
Plan pomocy dla pracoholików
Uzależnienie od pracy i zaburzenie równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym nie powinno być bagatelizowane przez pracodawców. Należy więc bacznie obserwować swój zespół w tym zakresie. Pracoholicy o swoim problemie najczęściej uświadamiają sobie w dalece zaawansowanym etapie zaburzenia, dlatego należy analizować czas wykonywanej pracy i mieć przygotowane działania skierowane na leczenie pracoholizmu.
Co powinien zrobić pracodawca, gdy zauważy u zatrudnionego niepokojące symptomy uzależnienia od pracy? Specjaliści wskazują, że dobrym rozwiązaniem będzie empatyczna rozmowa, która wskaże pracownikowi jego problem i pozwoli spojrzeć na swoją sytuację z boku.
Ważna rola psychoterapii
Następnym krokiem powinno być zachęcenie pracownika do odbycia szeregu spotkań z psychologiem w ramach psychoterapii. Najbardziej wskazana jest terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym[5]. Terapia pracoholizmu w pierwszym etapie ma na celu poznanie przyczyn uzależnienia. Lekarze podkreślają, że warunkiem leczenia pracoholizmu w skuteczny sposób jest trafna diagnoza, a następnie praca nad samoregulacją emocji oraz rozwijaniem schematów adaptacyjnych[6].
Plan równowagi
Specjaliści wskazują, że w leczeniu pracoholizmu istotnym aspektem jest realizacja “planu równowagi”. Osoba z zaburzeniami musi mieć wyraźnie wyznaczone godziny pracy i nie może sobie pozwolić na ich przekroczenie. Pracoholik dzięki psychoterapii powinien też nabyć umiejętność oceny ważności podejmowanych zadań. Pomóc w tym może skonstruowanie harmonogramu z uwzględnieniem działań na poszczególne dni oraz całe tygodnie.
Anonimowi Pracoholicy
Od kilku lat w Polsce działają grupy Anonimowych Pracoholików, które odwołują się do Programu 12 Kroków, praktykowanego przez zrzeszenia Anonimowych Alkoholików. Dla wielu osób możliwość dzielenia się własnymi doświadczeniami i dialogu jest najlepszą formą poradzenia sobie z uzależnieniem.
Korzenie wspólnoty Anonimnowych Pracoholików sięgają 1983 roku, gdy planista finansowy i nauczyciel z Nowego Jorku założyli wspólnotę samopomocową Workaholics Anonymous[7].
Benefity pracownicze
W leczeniu pracoholizmu pomocne mogą okazać się benefity pracownicze w postaci świadczeń zawierających opiekę psychologiczną. Oprócz tego warto postawić na benefity pozwalające rozwinąć lub odkryć nowe pasje i utrzymać stałą aktywność fizyczną.
Długi urlop
Ponadto pracodawca powinien umożliwić pracoholikowi dłuższy urlop, wynoszący trzy tygodnie. Wszystko z powodu jego dłuższej adaptacji do czasu wolnego i konieczności przestawienia się na abstynencję od spraw zawodowych.
Podsumowanie
Pracoholizm staje się coraz większym problemem w skali globalnej. Dlatego też pracodawcy powinni być wyczuleni w tym zakresie i bacznie obserwować tryb pracy członków zespołu. W przypadku wątpliwości warto odbyć z zatrudnionym rozmowę lub skierować go pod opiekę psychologa. Jedynie zachowanie równowagi pomiędzy obowiązkami w pracy a relaksem pozwoli w dłuższej perspektywie spełniać się zawodowo i jednocześnie cieszyć się zdrowiem.
Przypisy:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Workaholic
- https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/czym-jest-perfekcjonizm/
- https://emocje.pro/przyczyny-objawy-i-typy-pracoholizmu/
- https://www.medicover.pl/zdrowie/psychiczne/pracoholizm/
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/72913,pracoholizm
- https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/pracoholizm/leczenie-pracoholizmu/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Workaholics_Anonymous
Chcesz poznać
szczegółową ofertę?
Skontaktuj się z nami!
NAJNOWSZE POSTY NA BLOGU
